Hormone Replacement Therapy (HRT)

Wanneer een vrouw in de overgang komt, daalt de oestrogeenproductie in de eierstokken. Dit kan allerlei klachten met zich meebrengen zoals opvliegers, transpireren, moeheid, stemmingswisselingen en lusteloosheid. Afhankelijk van de ernst van de klachten kunnen medicijnen in de vorm van hormonen worden voorgeschreven dit heet hormoonsuppletietherapie (HST). Deze hormonen vullen het gehalte van oestrogeen aan. Hierdoor verminderen of verdwijnen de klachten. De behandeling kan het beste aan het begin van de menopauze worden begonnen. Er kleven echter ook wat nadelen aan hormoontherapie voor de overgang, daarom zal er goed gekeken moeten worden naar de voordelen en de risico’s die hormoonsuppletietherapie met zich meebrengt om zo tot een weloverwogen keuze te komen die het beste bij u past.

Hormoonsuppletietherapie (HST) of ook wel Hormonale suppletietherapie is het aanvullen van hormonen tijdens de overgang met het doel de klachten die met de overgang te maken hebben minder te maken.

De aanleiding voor hormoontherapie zijn de klachten die vrouwen tijdens de overgang ervaren. De overgang begint meestal tussen de 45 en 55 jaar. Overgang en menopauze worden vaak als synoniemen gebruikt, maar de menopauze is de laatste menstruatie, dit weten we dus pas achteraf. De overgang tot aan de menopauze duurt gemiddeld 7 tot 10 jaar. Tijdens de overgang daalt de productie van oestrogeen en progesteron dit zijn de geslachtshormonen. Hierdoor volgen de menstruaties zich sneller op, of blijven langer uit, ook komen stolsels bij de menstruatie vaak voor. Deze periode kan tal van klachten geven die bij de ene vrouw erger zijn en/of in ergere mate ervaren worden dan bij de andere vrouw. De meest gehoorde klachten zijn opvliegers, transpireren en hartkloppingen. Daarnaast kan er sprake zijn van stemmingswisselingen en moeheid.

De daling van het oestrogeen is de grootste veroorzaker hiervan. Om de daling van oestrogeen gehalte op te vangen kan er gekozen worden voor hormoonsuppletietherapie (HST).

Er zijn verschillende vormen van hormoontherapie voor de overgang. De hormonen kunnen als tabletten of capsules oraal (via de mond) worden ingenomen, of via de huid met crèmes of pleisters, of pillen die vaginaal worden ingebracht. Ook zijn er ovules voor in de vagina of een ring.

Wanneer u de veertig gepasseerd bent en uw menstruatiecyclus verandert, is dit meestal een teken dat u in het begin van de overgang zit. De periodes tussen de menstruaties kunnen korter zijn of juist langer, uw menstruaties zelf kunnen korter zijn of langer, heftiger met bloedstolsels. De meest gehoorde klachten in deze fase van uw leven zijn opvliegers en plotseling hevig transpireren en blozen of midden in de nacht badend in het zweet wakker worden. Er kunnen andere klachten aanwezig zijn, hoofdpijn, buikpijn. U voelt zich wellicht emotioneler. Misschien heeft u moeite om u te concentreren. U kunt last van migraines krijgen. Een droge huid en droge ogen. Blaasontstekingen. Er kunnen vaginale klachten optreden zoals droogheid, waardoor intimiteit pijnlijk kan zijn. Ook kunt u minder zin in seks hebben.

Al deze verschijnselen kunnen in min of meerdere mate voorkomen en u kunt er in min of meerdere mate last van hebben. Bij elke vrouw is dit anders en elke vrouw ervaart het anders, hoewel er onderling vaak veel herkenning is van de klachten.

De overgang is een natuurlijk proces. Net zoals dat u voor het eerst ging menstrueren komt u nu in een fase waarin het stoppen van de menstruatie zich aankondigt. Hier kunt u niets tegen doen. U kunt echter wel iets tegen de eventuele klachten doen die ermee gepaard gaan.

• Zorg voor een gezonde leefstijl, eet gezond en gevarieerd, ijzerrijk voedsel zoals rood vlees, bladgroenten, gedroogde vruchten.
• Neem voldoende lichaamsbeweging, een half uur per dag en voldoende nachtrust. Leef regelmatig.
• Vermijd bij opvliegers koffie en alcohol of minder het gebruik ervan, zo ook kruidig eten.
• Pas uw kleding aan indien u veel transpireert. Katoenen kleding. Laagjes, zodat u iets kunt uittrekken wanneer u een opvlieger heeft. Ook kunt u ’s nachts beter katoenen nachtkleding dragen en katoenen lakens voor uw bed gebruiken.
• Bij vaginale klachten kunt u glijmiddel overwegen en een langer voorspel. Bespreek het met uw partner. Bespreek uw onzekerheden met een goede vriendin, zus of een arts.

Houd in gedachten dat de overgang een natuurlijke fase is die per persoon andere klachten kan geven en dat het normaal is dat u zich hier onzeker over kunt voelen.

Er zijn verschillende medicijnen die een arts u kunt voorschrijven om de helpen bij hormoontherapie voor de overgang. Dit zijn:

• Oestrogeenhormonen (monobehandeling); deze komen in aanmerking bij vrouwen die geen baarmoeder meer hebben. Ze bevatten estradiol. Ze zijn er in neusspray, in implantatie tablet, in pleistervorm en om in de vagina in te brengen (met een applicator worden de pillen in de vagina gebracht). Tevens is er estriol voor in de vagina. Er bestaat van zowel estriol als estradiol ook een orale vorm (om via de mond in te nemen).
• Oestrogeenhormonen in combinatie met progestagenen; deze komen in aanmerking bij vrouwen die hun baarmoeder nog hebben. De progestagenen voorkomen een excessieve groei van het baarmoederslijmvlies onder invloed van de oestrogenen.
• Bij vrouwen die anticonceptie willen gebruiken, kan gekozen worden voor een anticonceptiepil met combinatiepreparaat. Indien u een hormoonspiraal gebruikt dan kunt u dit combineren met een oestrogeen-mono-behandeling.
• Tibolon; dit medicijn heeft alleen een gunstige werking tegen opvliegers en zweetaanvallen. Dit medicijn wordt niet vaak voorgeschreven vanwege een verhoogd risico op baarmoeder-en borstkanker.

Er bestaan alternatieven behandelingen bij de overgang, maar er bestaat geen alternatieve hormoontherapie. Er zijn echter plantaardige stoffen die op oestrogenen lijken de fyto-oestrogenen, ze werken niet bij iedereen even goed.

Wanneer u een hormoon replacement therapy heeft, is het aan te raden om een gezonde en regelmatige leefstijl erop na te houden. Neem voldoende rust. Minder uw alcohol gebruik. Stop met roken. Eet gevarieerd. Ga overgewicht te lijf. Beweeg voldoende.

Er zijn risico’s en bijwerkingen van hormoonsuppletietherapie. De risico’s zijn vrij zeldzaam, maar kunnen wel heel ernstig zijn. Er zal dan ook een afweging gemaakt moeten worden of de behandeling van de door u ervaren klachten opweegt tegen deze risico’s. De risico’s bij HST zijn bloedstolsels in de benen en/of longen, leveraandoeningen en galstenen, borstkanker, hartinfarct en hersenbloeding.

De mogelijke bijwerkingen van HST zijn:

• Misselijkheid, hoofdpijn, pijnlijke en/of gespannen borsten
• Doorbraakbloedingen of meer of minder vaginale afscheiding
• Dikke enkels en voeten door het vasthouden van vocht
• Buikpijn
• Stemmingsveranderingen
• Minder zin in seks

Bij vaginale toepassing:

• Plaatselijke klachten als irritatie en jeuk.
• Overgevoeligheid voor het medicijn dit kan zeer ernstig zijn, bij benauwdheid en/of zwelling in het gezicht (dikke lippen, mond, keel, tong) moet u direct naar de Spoedeisende Hulp.

Vanwege de risico’s en bijwerkingen is het aan te raden om onder medische controle te blijven. Tevens wordt ernaar gestreefd om HST in een zo laag mogelijke effectieve dosering te geven.