Hormonalna terapia zastępcza (HTZ)

Kiedy kobieta wchodzi w okres przekwitania, produkcja estrogenów w jajnikach spada. Może to powodować różnego rodzaju dolegliwości, takie jak uderzenia gorąca, wzmożoną potliwość, zmęczenie, wahania nastroju i apatię.

Zależnie od nasilenia objawów możliwe jest przepisanie leków w postaci hormonów, co nazywane jest hormonalną terapią zastępczą (HTZ). Hormony te uzupełniają poziom estrogenów. Powoduje to złagodzenie lub ustąpienie dolegliwości. Leczenie najlepiej rozpocząć na początku menopauzy. Terapia hormonalna w okresie okołomenopauzalnym ma jednak również pewne wady, trzeba więc dokładnie rozważyć korzyści i zagrożenia związane z hormonalną terapią zastępczą, aby dokonać świadomego wyboru, najlepszego dla siebie.

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ), nazywana czasem również hormonalnym leczeniem uzupełniającym, polega na uzupełnianiu hormonów w okresie przekwitania w celu złagodzenia objawów związanych z menopauzą.

Gdy po 40 roku życia zaczyna zmieniać się Twój cykl miesiączkowy, to zazwyczaj znak, że wchodzisz w okres przedmenopauzalny. Długość cyklu może się wtedy skrócić lub wydłużyć, również same miesiączki mogą być krótsze lub dłuższe, bardziej obfite i z zakrzepami krwi. Najczęstsze dolegliwości na tym etapie życia to uderzenia gorąca i nagłe silne pocenie się oraz rumieńce. Możesz też budzić się w środku nocy zlana potem. Mogą pojawić się inne dolegliwości, bóle głowy, bóle brzucha. Możesz reagować bardziej emocjonalnie. Możesz mieć trudności z koncentracją. Mogą wystąpić migreny. Suchość skóry i suche oczy. Zapalenie pęcherza moczowego. Mogą pojawić się dolegliwości intymne, takie jak suchość pochwy powodująca ból przy współżyciu. Możesz też mieć mniejszą ochotę na współżycie.

Wskazaniem do terapii hormonalnej są objawy odczuwane przez kobiety w okresie przekwitania. Zaczyna się to zwykle między 45 a 55 rokiem życia. Pojęcia okres przekwitania, klimakterium i menopauza są często używane jako synonimy, ale w ujęciu medycznym menopauza to ostatnia miesiączka w życiu kobiety, co można stwierdzić dopiero po fakcie. Klimakterium, czyli okres przekwitania trwa średnio od 7 do 10 lat przed ostatnią miesiączką. W okresie przekwitania spada produkcja hormonów płciowych: estrogenu i progesteronu. Wskutek tego miesiączki następują szybciej po sobie lub wręcz przeciwnie – przerwy między nimi są dłuższe, a w krwi miesiączkowej często występują skrzepy. W tym okresie mogą pojawić się liczne dolegliwości, które u niektórych kobiet są bardziej dokuczliwe niż u innych. Najbardziej znane objawy to uderzenia gorąca, wzmożona potliwość i kołatanie serca. Mogą też wystąpić wahania nastroju i zmęczenie.

Główną przyczyną tych objawów jest spadek poziomu estrogenów. W celu wyrównania poziomu estrogenów może być stosowana hormonalna terapia zastępcza (HTZ).

Przekwitanie jest naturalnym procesem. Tak jak kiedy po raz pierwszy zaczęłaś miesiączkować, tak teraz wchodzisz w fazę zapowiadającą ustanie miesiączki. Nic nie można na to poradzić. Można jednak zaradzić coś na dolegliwości towarzyszące temu procesowi.

• Zadbaj o zdrowy styl życia oraz zdrowe i zróżnicowane odżywianie, obejmujące produkty bogate w żelazo, np. warzywa liściaste i suszone owoce.
• Pamiętaj o aktywności fizycznej, po pół godziny dziennie, oraz wystarczającej ilości snu. Staraj się prowadzić regularny tryb życia.
• W przypadku uderzeń gorąca odstaw lub ogranicz kawę i alkohol, a także ostre przyprawy.
• Jeśli dużo się pocisz, dostosuj do tego swój ubiór. Noś ubrania z bawełny. Ubieraj się „na cebulkę”, żeby zawsze móc coś zdjąć podczas uderzeń gorąca. Również do snu wybierz piżamę lub koszulę nocną i pościel z bawełny.
• W przypadku dolegliwości intymnych pomóc może lubrykant i dłuższa gra wstępna. Porusz ten temat ze swoim partnerem. Porozmawiaj o swoich niepewnościach z bliską przyjaciółką, siostrą lub lekarzem.

Pamiętaj, że okres przekwitania jest naturalnym procesem, który u każdej kobiety może powodować nieco inne objawy, normalne jest więc, że czujemy się z tym niepewnie.

Istnieją różne leki, które lekarz może przepisać w ramach terapii hormonalnej w okresie okołomenopauzalnym. Są to:

• Hormony estrogenowe (monoterapia) – stosuje się je u kobiet po usunięciu macicy. Zawierają estradiol. Występują w postaci aerozolu do nosa, tabletki do implantacji podskórnej, plastrów oraz tabletek dopochwowych (wprowadzanych za pomocą aplikatora). Także estriol może być stosowany dopochwowo. Zarówno estriol, jak i estradiol są również dostępne w postaci tabletek (przyjmowanych doustnie).
• Hormony estrogenowe w połączeniu z progestagenami – stosuje się je u kobiet z zachowaną macicą. Progestageny zapobiegają nadmiernemu rozrostowi błony śluzowej macicy pod wpływem estrogenów.
• Kobiety, które chcą stosować antykoncepcję, mogą zdecydować się na tabletkę antykoncepcyjną z preparatem złożonym. Jeśli masz założoną wkładkę (spiralę) hormonalną, można połączyć ją z monoterapią estrogenową.
• Tibolon – lek ten działa korzystnie tylko w przypadku uderzeń gorąca i zlewnych potów. Przepisuje się go niezbyt często ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia raka macicy i raka piersi.

Dostępne są różne alternatywne metody leczenia dolegliwości okołomenopauzalnych, nie ma jednak alternatywnej terapii hormonalnej. Istnieją natomiast substancje roślinne podobne do estrogenów - tzw. fitoestrogeny - lecz nie u każdej kobiety sprawdzają się one równie dobrze.

Podczas hormonalnej terapii zastępczej zaleca się prowadzenie zdrowego i regularnego trybu życia. Pamiętaj o odpoczynku. Ogranicz alkohol. Rzuć palenie. Jedz w sposób urozmaicony. Pozbądź się nadwagi. Zadbaj o aktywność fizyczną.