Er bestaan vele soorten eczeem. Ze uiten zich als rode plekjes of plekken, bultjes, blaasjes, schilfering en/of plaatselijke zwellingen die niet besmettelijk zijn. De huiduitslag is het zichtbare deel van eczeem, maar de jeuk die er bijna altijd mee gepaard gaat en die ernstig kan zijn is onzichtbaar. Daarnaast is er ook een psychisch aspect, mensen kunnen zich onzeker voelen en schamen vanwege de beschadigde ontsierende huid. Behandeling van eczeem is erop gericht om het eczeem en de jeuk te verminderen en zonodig psychische ondersteuning geven.

Eczeem is een chronische niet besmettelijke huidaandoening door een ontstekingsreactie van de huid. Hierdoor ontstaan er rode schilferige plekken, bultjes, zwelling, kloofjes of korstjes. Soms is de uitslag ook nattend. Eczeem gaat vaak met erge jeuk gepaard.

De volgende oorzaken en factoren zijn van invloed bij eczeem:

• Aanleg (het zit in de familie), dit is de belangrijkste oorzaak
• Klimaatfactoren, zoals droge lucht, en/ of koude lucht
• Ziekte
• Stress en spanning
• Huidbacteriën
• Chemische producten zoals huidverzorgingsproducten
• Afwasmiddelen
• Zweten
• Bepaalde soorten textiel, wol, nylon

Er zijn verschillende vormen van eczeem. De meest voorkomende zijn:

Dit is de meest voorkomende vorm. Dit eczeem heeft een erfelijke component. Het kan overal op het lichaam voorkomen.

Dit eczeem komt net wat vaker bij mannen dan bij vrouwen voor. En komt vaak voor op het gelaat, neus, op het hoofd, wenkbrauwen, wimpers, baardstreek, of rond de oren.

Dit eczeem valt onder te verdelen in allergisch contacteczeem en irritatief contact eczeem. Bij allergisch contact eczeem kan een bepaald product direct of na verloop van tijd een allergie veroorzaken. Irritatief contact eczeem wordt veroorzaakt door een herhaaldelijk contact van (vaak) water en zeep of een ander nat product.

Dit is een chronisch eczeem met muntvormige plekken voornamelijk op de benen.

Dit eczeem komt vaak voor op de handen en voeten. Vooral vrouwen tussen de 20 en 30 jaar hebben er last van.

Tylotisch eczeem of ragadiform eczeem is een hardnekkige vorm van handeczeem.

Afhankelijk van de eczeemvorm zijn de uitingen en de plek verschillend. Hieronder volgt per eczeemvorm de verschijnselen.

Constitutioneel of atopisch eczeem

Dit is de meest voorkomende vorm. Dit eczeem heeft een erfelijke component. Het eczeem is als volgt te herkennen:

• Het kan overal ophet lichaam voorkomen
• Het gaat gepaard met (extreem, gekmakende) jeuk
• Het kan al in de babytijd ontstaan (dauwworm), maar is niet leeftijdgebonden
• Het geeft roodheid, zwelling, blaasjes, bultjes, natten, korstjes, schilfering en vergroving van de huid
• Bij volwassenen in de elleboogplooien, knieholten, op handen en voeten;
• Het heeft een wisselend beloop
• Over het algemeen heeft u een droge huid

Seborroïsch eczeem

Dit eczeem komt vaak voor. Het komt net wat vaker bij mannen dan bij vrouwen voor. De verschijnselen zijn:

• Jeuk met of gelige plekjes die schilferen
• Vaak op het gelaat, neus, op het hoofd, wenkbrauwen, wimpers, baardstreek, of rond de oren
• Het verergert bij stress, kou en droogte
• Het verergert door het dragen van hoofdbedekking, petten

Contacteczeem

Dit eczeem valt onder te verdelen in allergisch contact eczeem en irritatief contact eczeem. Bij allergisch contact eczeem kan een bepaald product direct of na verloop van tijd een allergie veroorzaken. De allergische reactie kan zich in het lichaam verspreiden. Er zijn heel veel producten die contacteczeem kunnen veroorzaken: parfum, make-up, sieraden, latex (handschoenen),bloemen, haarproducten. Bij bepaalde beroepsgroepen (kappers, werknemers in de gezondheidszorg, schoonmakers enz.) is het risico voor contacteczeem hoger. Irritatief contact eczeem wordt veroorzaakt door een herhaaldelijk contact van (vaak) water en zeep of een ander nat product. Sommige middelen geven in combinatie met zonlicht het zogenoemde fotoallergisch contacteczeem (dit kan bij sommige medicijnen, parfums, zonnebrandcrèmes). De verschijnselen van contact eczeem zijn:

• Rode jeukende uitslag met schilfers, bultjes, blaasjes, kloofjes of korstjes daar waar de huid in aanraking met het product is geweest
• Soms is de huid gezwollen.

Acrovesiculeus eczeem of blaasjes eczeem

Dit eczeem is soms het gevolg van een schimmelinfectie aan de voeten of in de lies. De kenmerken zijn.

• Jeukende heldere blaasjes en soms zelfs grote blaren in de handpalmen, tussen de vingers en/of voetzolen en tenen.

Nummulair eczeem

Dit is een chronisch eczeem. Het kenmerkt zich door:

• Muntvormige rode schilferige plekken, bultjes met schilfers die kunnen samen vloeien tot grotere plekken
• Soms korstjes met kloofjes
• Meestal op de benen
• Komt bij jong volwassenen eerdere bij vrouwen voor
• Komt bij ouderen eerder bij mannen voor
• Komt vaker tijdens de koude maanden voor

Tylotisch eczeem

Het tylotisch eczeem is een handeczeem met chronisch verloop. De kenmerken ervan zijn:

• Vereelting aan de handpalmen en de buigzijde van de vingers
• Kleine pijnlijke kloofjes
• Vaak ook bij de voetzolen
• Voornamelijk bij mannen

Craquelé-eczeem of asteatotisch eczeem

De kenmerken zijn:

• Kleine barstjes op de (te) droge huid van de onderbenen
• Schilferige huid
• Pijn en jeuk
• Voornamelijk bij oudere mensen
• Verergering bij droge periodes van kou

Hypostatisch eczeem

Hypostatisch eczeem wordt veroorzaakt doordat de aders in de benen het bloed onvoldoende afvoeren, waardoor spataderen ontstaan. Door nog onbekende oorzaak zien we een ontsteking ontstaan die eczeem kan geven. De kenmerken zijn:

• Een vochtige uitslag aan de onderbenen
• Roodheid, korstjes, schilfers
• Gezwollen onderbenen (oedeem)
• Komt vooral bij ouderen voor

Wees u ervan bewust dat eczeem niet besmettelijk of vies is . Zelf kunt u een aantal leefregels leefregels toepassen om eczeem tegen te gaan:

• Voorkom krabben, hoe moeilijk dat ook is. Krabben houdt het eczeem in stand of verergert het
• Houd uw nagels kort
• Houd een jeukdagboek bij
• Zoek afleiding wanneer u jeuk hebt
• Zorg ervoor dat de huid vet soepel blijft
• Kies ongeparfumeerde huidproducten
• Ga niet te lang in bad of onder de douche en zorg dat het water niet te warm is, handwarm 37°C
• Gebruik geen zeep
• Gebruik neutrale wasmiddelen
• Draag luchtige katoenen kleding, voorkom wol en ruwe vezels, voorkom synthetische kleding
• Voorkom stress

De arts heeft keuze uit meerdere behandelingen deze is vanzelfsprekend afhankelijk van het soort en de ernst van het eczeem, de ernst van de klachten inclusief de jeuk. Bij eczeem is de huidbarrière verstoord. De houdt minder goed vocht vast, droogt sneller uit met als gevolg dat de huid minder goed beschermt is tegen schadelijke stoffen.Bij milde vormen van eczeem kan de arts kiezen voor een vette zalf of crème waar geen medicijnen inzitten om het vochtgehalte van de huid te verhogen en de huid minder droog en weer soepel te maken. Branderige rode plekken, kloofjes en jeuk verminderen. Bij nattend eczeem gaat de voorkeur uit naar een crème basis, bij droog eczeem naar zalf of vetcrème.

De volgende producten komen in aanmerking:

• Cetomacrogolcrème FNA (nattend eczeem)
• Lanettecrème FNA
• Vaselinecetomacrogolcrème FNA
• Cetomacrogolzalf FNA
• Vaselinelanettecrème FNA
• Lanettezalf FNA (droog eczeem)
• Koelzalf FNA
• Paraffine/vaseline zalf FNA

Wanneer de niet-medicamenteuze zalven en crèmes niet voldoende helpen zal overgegaan worden naar een combinatie van deze middelen met medicijnen. Bij Seborroïsch eczeem op het hoofd of baard zou eerst gekozen kunnen worden voor een milde shampoo eventueemet zinkpyrithion of piroctone. Het gebruik van cosmetica wordt afgeraden. Draag geen hoofdbedekking, want blootstelling aan zonlicht is goed, maar waak voor zonverbranding. Bij contacteczeem is het zaak erachter te komen welk product het eczeem veroorzaakt. Bijvoorbeeld nikkel in sieraden of parfum dan is het makkelijk om deze producten te mijden. Als bij blaasjes eczeem een schimmelinfectie elders in het lichaam de oorzaak is dan kan het eczeem verdwijnen als de schimmelinfectie wordt behandeld. Bij hypostatisch eczeem zullen steunkousen helpen om het vocht in de benen (oedeem) tegen te gaan.

Wanneer de niet-medicamenteuze zalven en crèmes niet voldoende helpen zal bij een matige vorm van eczeem gekozen worden voor een lokale therapie met corticosteroïden uit een zo laag mogelijke klasse. Deze zijn naar sterkte ingedeeld in 4 klassen: klasse 1 is de lichtste klasse, klasse 4 de sterkste. Bij nattend eczeem gaat de voorkeur uit naar een corticosteroïd op crème basis, bij droog eczeem op vette basis (zalf of vetcrème):

• Hydrocortison crème/smeersel/vaselinecrème FNA (acetaat)
• Hydrocortison crème/zalf FNA
• Hydrocortison zalf, 2 keer per dag

Voordeel van het gelijktijdig gebruik van vette zalf of crème is dat er minder corticosteroïden gebruikt hoeven te worden. Deze middelen worden kort ingezet 1 tot 2 weken (behalve bij terugkerend eczeem) daarna wordt de behandeling met hydrocortison zalf of crème afgebouwd. Bij onvoldoende effect wordt er voor een lokale therapie met een van de volgende corticosteroïden uit klasse 2 gekozen:

• Clobestan
• Lumetason
• Hydrocortisonbutyraat
• Triamcinolonacetonide (dermatologisch)

Ook nu weer in combinatie met een vette zalf of crème zonder medicijnen. Bij onvoldoende effect wordt overgegaan naar een corticoïd uit klasse 3. Bij een ernstige vorm van eczeem kan de arts kiezen voor een van de lokale corticosteroïden uit klasse 3 en crème of zalf zonder medicijnen:

• Betamethason (dermatologisch)
• Desoimetason
• Fluticason (dermatologisch)
• Mometason (dermatologisch)

Bij verbetering na 1 tot 2 weken worden de corticosteroïden af gebouwd. Wanneer er een resistentie is opgetreden tegen corticoïden bij constitutioneel eczeem of bij contacteczeem kan er gekozen worden voor:

• Elidel
• Protopic

Bij Seborroïsch eczeem Wanneer het eczeem niet minder wordt met de niet-medicamenteuze behandeling, kan gekozen worden voor een van deze behandelingen totdat de korsten of schilfering is verdwenen:

• Ketoconazol crème, het heeft een onprettige geur en kan haaruitval geven en haarverkleuring;
• Seleensulfide, alleen op behaarde hoofdhuid.

Eventueel kan ureum of salicylzuur toegevoegd worden om dikke korsten sneller te laten verdwijnen. Ze mogen niet bij de ogen of slijmvliezen gebruikt worden.

Crèmes (zonder doktersrecept) op basis van kamille, zoethout en toverhazelaar gaan ontstekingen van de huid tegen en zouden eventueel gebruikt kunnen worden bij eczeem. Echinaforce crème is ook tegen ontstekingen en vermindert littekenvorming. Menthol zalf heeft een verkoelende werking en kan tegen de jeuk helpen. Ook kunt u een coldpack in een doek wikkelen en op de plek die jeukt of pijnlijk is leggen. Leg een coldpack nooit direct op de huid, want hij kan zich aan de huid hechten.

U kunt een jeukdagboek bijhouden om beter met de jeuk om te gaan. Dit kunt u onder begeleiding doen van een professional in de gezondheidszorg. U kunt ook baat hebben bij ontspanningsoefeningen om de jeuk tegen te gaan.

Eczeem kan worden aangewakkerd door stress, zweet, klimaatverandering of bepaalde kleding. Bij een droge huid is het belangrijk om neutrale hydraterende crèmes te gebruiken, zoals vaseline. Te veel douchen of in bad gaan of te veel zeep gebruiken kan de huid ook uitdrogen. Het is duidelijk dat stress een belangrijke trigger kan zijn bij huidaandoeningen als eczeem en rosacea. Beweeg voldoende, zorg voor voldoende ontspanning, zorg voor een goede balans tussen werk en privé, en verzorg jezelf goed. Schakel indien nodig de hulp van een psycholoog in.

Door het vele krabben kan de huid opengekrabd worden. Dit kan infectie veroorzaken. Door corticosteroïden kan de huid dunner worden en striae achterlaten, de huid kan ook lichter van kleur worden. Dit kan als ontsierend worden ervaren en gepaard gaan met gevoelens van onzekerheid.

Door de juiste leefregels toe te passen (zie bij “Kan ik zelf iets doen tegen eczeem en jeuk”), kunt u eczeem en jeuk voorkomen of minder de kans geven. Houd uw huid soepel met crème of zalf (zie bij “Bij de meeste milde vormen van eczeem”) of een ander ongeparfumeerde crème. Raadpleeg een arts wanneer u weer last of meer last van eczeem krijgt.